80% van Nederland kan gewoon om gezond eten te kopen én besparen tegelijk
Wanneer het gaat over gezond eten, hoor je vaak: “Dat is veel te duur!” Maar klopt dat wel? Uit cijfers blijkt dat meer dan 80% van de Nederlanders boven de 120% van het sociaal minimum leeft. Dit betekent dat de meeste mensen voldoende inkomen hebben om zelf een keuze te maken: gezond of ongezond eten. En als je kiest voor gezond, kan dat juist goedkoper uitpakken. Dit is echter geen kwestie van geld voor de meeste mensen, maar van kennis en keuzes. De meeste Nederlanders hebben voldoende inkomen om gezondere keuzes te maken, maar ook vaak onvoldoende kennis over wat een gezondere keuze is. Daar komt bij dat veel mensen simpelweg niet bereid zijn om gezondere keuzes te maken,. Vaak komt dit doordat ze nooit hebben geleerd hoe belangrijk dit is of omdat ongezonde gewoonten diep zijn ingesleten. Ook zijn de consequenties van ongezond eten pas jaren later echt merkbaar.
Gezond eten = minder boodschappen nodig
Wat is voor jou gezond? Dat hangt natuurlijk af van je persoonlijke voorkeuren, en hoe jouw lichaam werkt. Maar laten we een paar algemene principes bekijken. Voor veel mensen is de schijf van vijf een redelijk gezonde richtlijn. Natuurlijk kun je gewetensbezwaren hebben bij bijvoorbeeld het eten van dierlijke producten of een ziekte hebben waardoor je veel minder koolhydraten kunt eten of sommige producten helemaal niet kunt eten vanwege een allergie. Kies je voor zoveel mogelijk onbewerkte producten en gezonde vetten, dan merk je dat je sneller vol zit en langer verzadigd blijft. Dit betekent dat je minder hoeft te eten en dus minder boodschappen hoeft te doen.
Daarnaast blijkt uit onderzoeken dat drie maaltijden per dag zonder tussendoortjes gezonder is dan de hele dag door snacken. Minder vaak eten betekent minder producten nodig hebben in je keukenkastjes. Geen koeken, snoep of chips meer kopen? ook dat scheelt enorm op je boodschappenrekening.
Drankjes die je geld laten wegvloeien
Hetzelfde geldt voor wat je drinkt. Frisdrank, vruchtensappen, energiedrankjes en ‘smaakjeswater’ lijken onschuldig, maar naast dat ze te veel suikers en/of enorm veel bewerkte stoffen bevatten, lopen ook de kosten ervan snel op. Kies je in plaats daarvan voor kraanwater, thee of af en toe een kop koffie, dan bespaar je flink.
Zelf koken: goedkoper én gezonder
De grootste besparing zit in wat je met je maaltijden doet. Kies je voor zelf koken, dan geef je minder uit dan wanneer je kant-en-klare maaltijden koopt. Bovendien kun je slim omgaan met je inkopen door gerechten op elkaar aan te laten sluiten. Kook bijvoorbeeld een grotere portie groente, en gebruik de rest de volgende dag in een nieuw gerecht. Denk aan een ovenschotel, soep of een salade.
Halffabricaten en kant-en-klare maaltijden lijken handig, maar ze zijn niet alleen duurder, ze bevatten vaak ook veel suiker, zout en ongezonde vetten. Door zelf te koken, kies je precies wat er in je eten zit. Zo eet je gezonder en spaar je je gezondheid en je geld.
Geen snoep, chips of alcohol = dubbele winst
Veel mensen beschouwen snoep, chips en alcohol als luxeproducten die ‘hoort bij genieten’. Maar het zijn precies deze producten die je boodschappenrekening omhoog stuwen. Laat ze staan, en je zult merken dat je winkelwagentje opeens een stuk leger blijft. Dat betekent meer geld overhouden voor bijvoorbeeld verse groenten, fruit en goede eiwitten.
Vrije keuze? Ja. Maar is ongezond eten echt goedkoper?
Er zijn mensen die zeggen: “Ik kies er bewust voor om lekker te snoepen en te drinken, want dat is mijn vrije keuze.” Dat is prima, maar laten we eerlijk zijn: die keuze is niet goedkoper. Sterker nog, de kosten stapelen zich op, zowel in je portemonnee als in je gezondheid.
De verborgen kosten van ongezonde keuzes
Sommige mensen reageren op discussies over gezond eten met uitspraken als: “Ik geniet liever nu, al word ik daardoor minder oud. Dan hoeft er aan mij ook geen pensioen uitgekeerd te worden.” Maar deze redenering gaat voorbij aan een belangrijk punt: de impact van je keuzes op je kwaliteit van leven en je zorgkosten. Overgewicht, diabetes type 2, hoge bloeddruk, herseninfarcten, bepaalde soorten kanker en zelfs dementie hangen vaak samen met een ongezonde leefstijl.
Wat veel mensen ook niet beseffen, is dat de aanloop naar deze metabole disbalans (wat de verzamelnaam is voor de situatie waarin je nog niet ziek bent maar je lichaam al wel heel hard aan het werk is om die ziekte te proberen te voorkomen) vaak al jaren eerder begint. In deze fase ben je misschien nog niet officieel ziek, maar je merkt wel dat je dikker wordt of geleidelijk aan steeds minder energie hebt. Dit gaat ten koste van je kwaliteit van leven: je voelt je minder fit, je kunt minder doen, slechter nadenken en soms lukt het niet meer om naast je werk energie over te houden om te sporten, vrijwilligerswerk te doen of mantelzorg te verrichten. Dit is niet alleen vervelend voor jou, maar vormt ook een financiële last voor de maatschappij. Minder kunnen werken en bijdragen betekent namelijk ook meer druk op de samenleving en meer kosten voor sociale regelingen, terwijl de zorgkosten juist toenemen.
Daarnaast is er een sterke relatie tussen ongezond eten en psychische klachten zoals depressie. Steeds meer jongeren kampen hiermee. Deze jongeren – onze kinderen – starten al met een enorme achterstand doordat ze eerst uit een diep dal moeten klimmen voordat ze op het niveau komen waar wij waren toen we begonnen met werken. De kinderen van nu weten niet beter dan dat alles te krijgen is in de supermarkt. Ze zijn opgegroeid met een snoepje per dag in plaats van een snoepje per week en eten ’s ochtends vaak een witte of bruine boterham met jam of hagelslag, in plaats van volkorenbrood met kaas of iets anders waar je wel vol van zit zonder te veel suikers. Logisch dat je dan om 10 uur al weer trek hebt in een tussendoortje en dat je je wat rillerig voelt!
Ik denk dat veel mensen onvoldoende weten waar suikers in zitten en wat gezondere alternatieven zijn. Daar moeten we echt op inzetten. Ik ben zelf opgeleid als verpleegkundige, en zelfs tijdens mijn opleiding leerde ik hier niets over. Gelukkig is er tegenwoordig meer aandacht voor leefstijl, maar ik schat dat misschien 30% van de mensen in staat is een gezondere keuze te maken – áls ze daar al voor willen kiezen. De rest weet het niet. En dat kun je ze niet kwalijk nemen, want ze hebben het nooit geleerd én we zijn jarenlang voor het lapje gehouden door de voedselindustrie.
Het idee dat je kosten bespaart door eerder dood te gaan, houdt geen stand als je de ziektekosten, het verlies van arbeidsvermogen en maatschappelijke bijdrage meerekent. Chronische ziektes als diabetes en hart- en vaatziekten zorgen niet alleen voor een slechtere levenskwaliteit, maar ook voor torenhoge zorguitgaven. Die betalen we met z’n allen, via belastingen en premies. Niemand kiest er bewust voor om jarenlang kwakkelen door aandoeningen die met een gezondere leefstijl grotendeels te voorkomen zijn. Ik denk dat mensen die roepen dat ze liever eerder dood gaan, zich niet beseffen dat de dood vaak ook een onaangename periode vooraf, met zich meebrengt.
Kies bewust: voor je gezondheid én je portemonnee
De boodschap is helder: gezond eten is niet alleen haalbaar voor 80% van de Nederlanders, het kan ook goedkoper zijn dan ongezond eten. Door te kiezen voor voedzame producten, gewoon 3 maaltijden per dag te eten, water en thee te drinken, zelf te koken en snoep, chips en alcohol te laten staan, bespaar je niet alleen geld, maar investeer je ook in een betere gezondheid.
Het draait niet om perfect zijn, maar om bewuste keuzes maken. Gun jezelf de kans om gezond te eten. Ga op onderzoek uit, wat nou echt gezonder is. Laten we inzetten educatie over gezond en vooral over wat ongezond is. Ga terug naar onbewerkt eten, 3x per dag eten en kook zelf. Je lichaam, je portemonnee en de mensen die je liefhebben zullen je dankbaar zijn.
